Czy wiecie, że…❓ ciekawostki o Morzu Martwym

Morze Martwe jest położone w dolinie ryftowej ciągnącej się od terenów Syrii aż po kontynent afrykański. Niektórzy oceniają wiek tej formacji na 60 tysięcy lat. Przez wieki, Morze Martwe zasilała w wodę rzeka Jordan oraz mniejsze strumienie płynące wiosną od wschodniej i zachodniej strony. W 1964 r. rzeka Jordan została skierowana do Jeziora Tyberiadzkiego, aby zapewnić wodę ludności Izraela. Od tego czasu dopływ wody zmniejszył się o 700 mln metrów sześciennych rocznie i Morze Martwe wysycha.  Co roku jego poziom obniża się o ok. 80 cm. Jest to powód do niepokoju i stwarza zagrożenie dla całego ekosystemu. Rządy Izraela i Jordanii z międzynarodową pomocą pracują nad realizacją projektu „Two Seas Canal”, który umożliwiłby zasilanie Morza Martwego wodą z Morza Czerwonego poprzez specjalny kanał.

Najniżej położony punkt na Ziemi

Morze Martwe ma 50 km długości i 16 km szerokości, jego głębokość to ok. 390 m. W 2002 r. leżało 413 m poniżej poziomu morza, w 2006 r. już 418 m i jest uznawane za najniżej położony punkt na Ziemi. Roczne opady w tej okolicy są mniejsze niż 70 ml — przy 330 słonecznych dniach w roku i wilgotności powietrza mniejszej niż 50%. W tych warunkach następuje szybkie odparowanie wody, a Morze Martwe staje się zbiornikiem o wodzie najbardziej słonej na świecie.

Morze Martwe w Biblii

Morze Martwe jest powszechnie znane głównie dlatego, że było wymieniane w Biblii. Ceniła je też królowa Saba i królowa Kleopatra; Egipcjanie używali asfaltu i mułu do balsamowania zwłok. Jego sole oraz muł miały właściwości lecznicze i upiększające, przypisywano im magiczną moc. Na południowo-zachodnim brzegu leżały starożytne miasta Sodoma i Gomora; obecnie Sodoma to miejsce produkcji minerałów. Z okolicami Morza Martwego związani byli król Dawid, Herod, Jezus Chrystus i Jan Chrzciciel. O jego wodzie pisał Arystoteles. Za czasów rzymskich, 2000 lat temu na wybrzeżu osiedlili się Esseńczycy. Ich azylem stały się groty koło Qumran, gdzie w 1947 r. znaleziono słynne zwoje. W twierdzy Masada położonej na szczycie wzgórza, garstka żydowskich buntowników broniła się przed potęgą rzymskich Legionów. Greccy ortodoksyjni mnisi osiedlali się w klasztorach, takich jak św. Jerzego w Wadi Kelt i Mar Saba na pustyni Judejskiej.

Obecnie są to miejsca pielgrzymek i wycieczek, organizowanych przez biura turystyczne. Kiedyś w okolicach Morza Martwego żyły głównie plemiona Beduinów, teraz przybywa coraz więcej naukowców badających jego historię i klimat oraz zwykłych turystów.

Inne słone jeziora

Słone jeziora często występują na obszarach pustynnych. Oprócz Morza Martwego, znane na całym świecie jest jezioro Salton w Kaliforni, które znajduje się na podobnej szerokości geograficznej w strefie suchej, co tłumaczy liczne podobieństwa. Oba ekosystemy charakteryzuje obecność pojedynczego dużego zbiornika słonej wody na styku z gorącą pustynią i specyficzny system parowania wody; różnią się jednak składem chemicznym soli i warunkami fizycznymi.

Źródło: Sól Morza Martwego – zastosowanie w medycynie i kosmetyce, prof. Iwona Wawer 2016